15 სექტემბერს თბილისის ფოტოფესტივალის ფარგლებში Erti Gallery-ში გაიხსნა ხელოვან კოკა რამიშვილის ახალი გამოფენა სახელწოდებით "სინათლის მანქანები". თბილისში დაბადებული ხელოვანი, რომელიც დღემდე სხვადასხვა მედიუმში მუშაობს, სამხატვრო აკადემიაში ინდუსტრიული დიზაინის, არქიტექტურისა და კინემატოგრაფიის მიმართულებით სწავლობდა. 1994 წელს კოკა რამიშვილი თბილისის თანამედროვე ხელოვნების ცენტრის თანადამფუძნებელი და სახელოვნებო ჟურნალ "სიგნალის" დამაარსებელი იყო.
1990-იანი წლებიდან ბერლინში, მიუნხენში, გლაზგოსა და ბრისტოლში არაერთი ჯგუფური და სოლო გამოფენის მონაწილე ყოფილა, ამ პერიოდში მან ბაუჰაუსის და შტუტგარტის Akademie Schloss Solitude-ის ჯილდო მიიღო ვიდეოინსტალაციისთვის – “სიგნალი". 2000 წელს საცხოვრებლად ჟენევაში გადავიდა. ამ პერიოდიდან მისი ნამუშევრები მსოფლიოს ისეთ კულტურულ ცენტრებში იფინებოდა, როგორებიცაა - ლონდონის Tate Modern, ამსტერდამის Cobra Museum, ჟენევის Mamco და სხვა. 2009 წელს კოკა რამიშვილმა ვენეციის 53-ე სახელოვნებო ბიენალეში მიიღო მონაწილეობა, სადაც საქართველოს პავილიონში საკუთარი ინსტალაცია წარმოადგინა.
Hammock წარმოგიდგენთ ინტერვიუს კოკა რამიშვილთან, რომლის "სინათლის მანქანების" სერიის ნამუშევრების ხილვა Erti Gallery-ში 23 ოქტომბრის ჩათვლით შეგიძლიათ.
როგორ გაჩნდა ფოტოგრაფია თქვენს შემოქმედებაში, შეცვალა კამერამ თქვენი ხელოვნებისადმი დამოკიდებულება?
ფოტოგრაფია 80-იანებში დავიწყე, აღტაცებული ვიყავი დოკუმენტური ფოტოთი, 90-იანი წლების დასაწყისში პირველი პროგრამული ნამუშევარი "ომი ჩემი ფანჯრიდან" გავაკეთე. მნიშვნელოვანი და უნიკალური ნამუშევარია, ასეთი მხოლოდ ორი არსებობს, რომელშიც ასახულია, თუ როგორ იღებ შენი საკუთარი სახლიდან ომს. მეორე, რაც ამ ნამუშევრისთვის ასევე მნიშვნელოვანია, მედიტაციას უკავშირდება. ჩემთვის ფოტოგრაფია და მედიტაცია ერთი პროცესია, მე არ ვარ ის ფოტოგრაფი, რომელიც ქუჩაში მიზანსცენებს ან ბრუტალურ სცენებს იღებს, მე იმ წრეში ვარ, ვისთვისაც ფოტოგრაფია მედიტაციაა. ამაზე ბევრი დაწერილა და მგონია, რომ ჩემთვის ეს პროცესი უფრო ახლოს არის ფერწერასთან. ფერწერის იერი ჩემს ფოტოგრაფიაშიც არის, მაგრამ ამ იერს მე ტექნოლოგიების საშუალებით ვიყენებ. მეორე პროექტი 90-იანებში იყო - "მოსალოდნელი პროგნოზი" ერქვა და დიპლომატიურ მისიებს უკავშირდება. მინდოდა მეჩვენებინა ის, რაც უჩინარია, რასაც ჩვეულებრივი ადამიანი ვერ ხედავს, იმიტომ რომ ეს პროცესი ყოველთვის დახურულ სივრცეში იმართება. ჩემს ნამუშევარში ოთხი ასპექტი გამოიკვეთა: არქიტექტურული კომპლექსი, ინტერიერი, ხელოვნების ნიმუშები, რომლებიც იქ არის და ელჩის სკამი. ეს იყო ძალიან მნიშვნელოვანი პროგრამული პროექტი, რომელზეც 3-4 წლის განმავლობაში ვმუშაობდი. შემდეგ ძალიან დიდი ხანი დავუთმე სოციალურ სფეროს - თანამედროვე ხელოვნების ცენტრის ერთ-ერთი დამფუძნებელი ვიყავი, შემდეგ ვიზუალური ლაბორატორიის. ამ ალტერნატიულმა პლატფორმამ, რომელიც 90-იან წლებში შევქმენით, მომდევნო წლებში საშუალება მისცა ახალგაზრდებს, ისეთი მნიშვნელოვანი ცენტრები აეშენებინათ, როგორიც, მაგალითად, ვატო წერეთელს აქვს. მერე ფერწერას დავუბრუნდი უფრო კონცეპტუალური მხრიდან, იმიტომ რომ ფერწერას დროსთან ძალიან საინტერესო კავშირი აქვს. დიდი ხნის განმავლობაში ვმუშაობდი ფერწერაზე და მოძრავ გამოსახულებაზე. ინტერდისციპლინარული ხელოვნება ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, ასე გრძელდებოდა 7-8 წლის განმავლობაში, შემდეგ ისევ ფოტოგრაფიას დავუბრუნდი, თუმცა არა როგორც დოკუმენტს, არამედ როგორც ფოტოგრაფიას, რომელიც ჩემს სამყაროსთანაა ახლოს და რომლის საშუალებითაც ჩემივე სამყაროს ვიზუალიზაცია შემიძლია. 
სხვადასხვა მედიუმში მუშაობთ და ალბათ ყველა სათქმელს თავისი გამოხატვის ენა აქვს, ფოტოგრაფია რა ტიპის სათქმელის ფორმაა თქვენთვის?
ძალიან საინტერესო საკითხია და ამაზე ბევრი საუბარი შეიძლება, თუმცა ჩემთვის ფოტოგრაფია მაინც ფერწერის, დოკუმენტურობის და სინათლით ხატვის ერთიანობაა.
“სინათლის მანქანებში” როგორია პროცესი, რომელსაც თქვენ გამოსახულების მიგრაციას უწოდებთ?
გამოსახულების მიგრაცია ჩემთვის ძალიან საინტერესო და მნიშვნელოვანი საკითხია. “სინათლის მანქანებს” რომ ვამზადებდი, ჯერ ქანდაკებას ვაკეთებდი, რომელიც საბოლოოდ იმისთვის იქმნებოდა, რომ გადამეღო. სამგანზომილებიანი გამოსახულება ორ განზომილებაში გადადიოდა, ეს ნიშნავს იმას, რომ ჩემთვის ქანდაკება ერთია, თუმცა მისი მიგრაცია ორგანზომილებიან სივრცეში, ანუ ფოტოგრაფიაში ხდება. 
ორიგინალი იდეა რომელ მედიუმში დაიბადა?
მე აქ სინათლით ვხატავ... სინათლის მანქანები არის ადამიანის ბუნების ის მიკროკოსმოსი, რაც არის ნატურმორტში, ეს ძალიან ჰგავს Still Life-ს, მაგრამ ერთი დეტალი ყოველთვის ტრიალებს და იმ სიტუაციას არღვევს, რასაც Still Life ჰქვია. ეს ადამიანის შინაგანი ემოციები და შინაგანი გრძნობებია, მაგრამ ჩვენ გვაქვს მეორე მხარეც, რომელიც ეხება ცას, მზეს და ლანდშაფტს. სწორედ ეს არის ამ გამოფენის ძალიან მნიშვნელოვანი კონტექსტი, ერთი მხარე არის მიკროსამყარო, მეორე მხარე - მაკრო. შემოსასვლელში ორი ნამუშევარი კიდია და იქ ძალიან კარგად ჩანს ეს მომენტი, სადაც მიკრო და მაკრო ერთმანეთს უერთდება, მაგრამ რა არის ამ სიტუაციის მთავარი შემაერთებელი? - ადამიანი. სწორედ თვითონ ადამიანშია ის, რაც შიგნითაც და გარეთაც არსებობს, ეს არის შეერთება ადამიანის და უნივერსუმის - შინაგანის და გარეგნულის. ანუ ეს ცენტრალური ფიგურაა, ამ ინსტალაციის გასაღებია, სადაც ერთმანეთს მიკროკოსმოსი და მაკროკოსმოსი უერთდება.
სინათლის ფენომენს თქვენს ამ ნამუშევრებში მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს, როგორ აღმოაჩინეთ, რომ გარეგანი, ის, რასაც მაკროსამყაროს უწოდებთ, სწორედ სინათლით უნდა გამოგეხატათ?
მე სპეციალურ ტექნოლოგიებს მივმართავ, ჩემი ნამუშევრები, რა თქმა უნდა, არის სპექტაკულარულიც, თუმცა ძირითადი შთაგონება მაინც კვანტური მექანიკა, ფიზიკა და ასტოფიზიკაა. ჩვენ ვიცით, რომ კვანტურ მექანიკაში და კვანტურ ფიზიკაში ადამიანის შედის მოლეკულარულ ატომურ სისტემაში, ეს არის შიგნით შესვლა, რომელიც აბსოლუტურად იდენტურია იმისა, რაც გარესამყაროში არსებობს. რაც შეეხება გრადაციებს, მაქვს სპეციალური ლინზა, რომელსაც ადამიანის თვალზე უფრო დიდი გახსნის დიაფრაგმა აქვს. ადამიანის დიაფრაგმა 1.2-ზე იხსნება, ჩემი ლინზის - 0.9-ზე, ანუ თითქმის სამჯერ უფრო დიდია. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ შემიძლია დავაფიქსირო ის, რაც ადამიანის თვალისთვის უჩინარია. ესაა თვითონ ვიზუალური ხელოვნების კონცეფციაც და საფუძველიც, ეს არ არის დეკორატიული ხელოვნება, რომელიც რამეს ალამაზებს. ხელოვნების მთავარი კონცეფცია ისაა, რომ გამოაჩინოს ის, რაც არ ჩანს. სწორედ ამას აკეთებდა რემბრანდტიც, კარავაჯოც და ამას აკეთებდნენ იმპრესიონისტებიც.
ზოგიერთ შემთხვევაში აღებული გაქვთ ნატურმორტი, მაგრამ გამოდის, რომ ნამუშევარი ნატურმორტზე უფრო მეტია. ამ შემთხვევაში რა სახელს არქმევთ იმ ყველაფერს, რაც Still Life-ის იდეას ეწინააღმდეგება?
ჩვენ გვგონია, რომ თანამედროვე ხელოვნება არის ის, რაც აბსოლუტურად სპექტაკულარულია. იტყვი, რომ მე ვარ იდიოტი, ან დაიწერ Fuck Me და ამაზე ტაშს დაგიკრავენ, ეგ ხელოვნების სპექტაკულარული მხარეა და პოპკულტურას ეხება. მე პოპკულტურას არ ვქმნი. ნატურმორტი ჩემი სტუდენტობის პერიოდის ნამუშევარია და დღეს ის თანამედროვე ხელოვნებამ ძალიან უარყო. ალბათ ფიქრობენ, რა დროს ნატურმორტია, ნახეთ, ხალხი რას აკეთებს, მაგრამ მე სხვანაირად ვფიქრობ: თანამედროვე ხელოვნება არ არის მედია და არც პროვოკაციაა. ეს არის აზროვნება, შენ თუ კლიშეებით და სტერეოტიპებით აზროვნებ, ხელოვნებას ვერ შექმნი. ამიტომაც მე ავიღე ნატურმორტი, როგორც თანამედროვე ხელოვნებისთვის საშიში ელემენტი და უბრალოდ გადავაკეთე, როგორც სინათლის მანქანა. გადაკეთება, როგორც ჯადოსნური მომენტი, ხელოვნებას ნამდვილად შეუძლია და ეს უკვე აღარ არის Still Life, ეს Light მანქანებია.
ვიდეოს რა ტიპის სათქმელისთვის მიმართავთ?
მე ძალიან პატარა ვიდეოებს ვაკეთებ, რომელსაც მოძრავ გამოსახულებას ვეძახი. მინდა გავაკეთო პატარა მოძრავი სურათი, რომელიც შეიძლება ინტერიერში ჩამოიკიდოს. ზოგი ნამუშევარი იქმნება იმისთვის, რომ საჯარო სივრცეში არსებობდეს, მაგრამ ბევრიც იმისთვისაა, რომ ადამიანმა წლების განმავლობაში მასთან ერთად იცხოვროს. წარმოიდგინე, მე ვყიდულობ ნამუშევარს, ვკიდებ კედელზე და ამ ნამუშევართან ერთად ვცხოვრობ წლების განმავლობაში. ჩემი შვილებიც და შვილიშვილებიც ასე იცხოვრებენ - ეს ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი მომენტია. ბევრი ვიფიქრე იმაზე, თუ როგორ შეიძლებოდა გამეკეთებინა მოძრავი სურათი ისე, რომ მასთან ერთად შემძლებოდა ცხოვრება. ფოტოგრაფიაში ჩემი ემოციის ერთი შრე შემიძლია გამოვხატო, ფერწერაში მეორე, მოძრავ გამოსახულებაში კი მესამე. არ შეიძლება ამ ყველაფრის მიქსი. ფერწერა სულ სხვა რამეა. ფოტო დოკუმენტია. ის, რასაც საგამოფენო სივრცეში ხედავ, ნამდვილია, ფერწერას არ აქვს დოკუმენტის იერი, ძალიან სუბიექტურია. ფოტოგრაფია არ არის სუბიექტური, მას აქვს შესაძლებლობა ობიექტური ინფორმაცია შეინახოს და ძალიან დიდი დროის განმავლობაში გადასცეს. 
არსებობს ხელოვნების ნიმუშები, რომელთან ერთადაც თქვენ თვითონ წლებია ცხოვრობთ?
სახლში მაქვს მონე - ძალიან მომწონს იმპრესიონისტები - მაქვს ვან გოგი... მაქვს ორი ძალიან ძველი გრავიურა, ასევე ფრა ანჯელიკოს "ანგელოზები", რუბერტ შტაინერის ნახატები, რობერტ კაპას ფოტოები და კიდევ გიო სუმბაძის ფოტო "ორი კაცი ზღვასთან". ესაა ნამუშევრები, რომლებიც მომწონს და დიდი ხანია მათთან ერთად ვცხოვრობ.
ამჟამად რაზე მუშობთ?
მე, ინტერდისციპლინარული მხატვარი, ძალიან დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებ იმას, თუ როგორ მოქმედებს ფოტო ჩემს სხვა დისციპლინებზე, მაგალითად, ფერწერაზე. ამჟამად პარალელური გამოფენა მიმდინარეობს, რომელიც რამდენიმე დღის წინ ჟენევაში გაიხსნა, მე იქ ფერწერა გამოვფინე, რომელთანაც ჩემი დამოკიდებულება მაქვს, მასაც კონცეპტუალურად ვუდგები. საერთოდ, ჩემს ნამუშევრებში კონტექსტს და კონცეფციას აუცილებლად ფუნდამენტად ვიყენებ. უამისოდ არ შემიძლია, თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ინტელექტუალურად ვმუშაობ, მე არ ვმუშაობ ინტელექტუალურად, ჩემთვის ინტუიცია ძალიან მნიშვნელოვანია, იმისთვის რომ კლიშეები მოვიშორო. თუ ინტუიცია არ გაქვს განვითარებული, კლიშეებს ვერ მოიშორებ, იმიტომ რომ სწორედ ინტუიციაა ის, რაც თავისუფლებას გვაძლევს და არა ის ჩარჩოები, რასაც საზოგადოებისგან ვიღებთ. ის, რაც ახლა ჟენევაშია გამოფენილი, აბსოლუტურად საწინააღმდეგოა იმისა, რაც აქ ხდება, თუმცა უფრო სხვა, მაღალ დონეზე ეს ორი ერთმანეთთან ერთიანდება. იქ ფერწერა, აქ ფოტო - ძალიან საინტერესოა. პრინციპში ასე ვმუშაობ, სწორედ ასეთია ჩემი მუშაობის პროცესი.
როგორია უახლოესი სამომავლო გეგმები?
ერთი ფოტოგრაფიაში ფერად გამოსახულებას ეხება, მეორე - ფერწერის უფრო განვითარებას. მინდა, რომ ფერწერა ფერადი ფოტოგრაფიის პარალელურად განვავითარო. ეს ორი ერთმანეთთან უფრო ახლოსაა, მინდა, გავრისკო და ამჯერად ამ გზით წავიდე.
დაწერე კომენტარი