დიზაინერი სიმონ მაჩაბელი, რომლის შემოქმედებაც სცდება მოდის სფეროს და სახელოვნებო სივრცეში ისე გვევლინება, როგორც ხელოვნების ნიმუში, უკვე წლებია, რაც პირადი კოლექციების პარალელურად თეატრალურ, კინო და საოპერო სცენისთვის ძალიან საინტერესო კოსტიუმებს ქმნის. ხელოვანს, რომელმაც აკადემიური განათლება დიდ ბრიტანეთში მიიღო, ქართველი დამთვალიერებელი კარგად იცნობს როგორც დიზაინერს, რომლის ხედვაც განსაკუთრებული ინდივიდუალიზმითა და თანამედროვე კლასიკური ესთეტიკით გამოირჩევა. რამდენიმე წლის წინ მერსედეს ბენცის მოდის კვირეულზე ქართველმა აუდიტორიამ სიმონ მაჩაბლის მიერ წარმოდგენილი კოლექცია უკვე იხილა. ხშირად ეწყობა მისი ნამუშევრების გამოფენებიც. დღეს კი ხელოვანი 2019 წლის მერსედეს ბენცის მოდის კვირეულის ფარგლებში არა დიზაინერის, არამედ გამოფენის კურატორის სახითაც გვევლინება. ფოტოგრაფ ჯონათან ჰალამის გამოფენის ხილვას, სადაც მარჯიელას მოდის სახლის ყველაზე საინტერესო და უცნობი მხარეა წარმოდგენილი, ნებისმიერი მსურველი უკვე დღეიდან ღვინის ქარხნის ტერიტორიაზე შეძლებს. ჯონათანის გამოფენის შესახებ უფრო ვრცლად სხვა სტატიაში, აქ კი კიდევ უფრო ახლოს გაიცანით საქართველოში ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო და გემოვნებიანი დიზაინერი სიმონ მაჩაბელი.
სიმონ, პირველად როდის მიხვდით, რომ ტექსტილი, როგორც მასალა გაინტერესებდათ?
ყოველთვის ძალიან მომწონდა და მაინტერესებდა სხვადასხვა ფაქტურის ქსოვილი, ბავშვობაში უცებ აღმოვაჩინე, რომ ტრანსპორტში ან ქუჩაში შემეძლო ადამიანთან მივსულიყავი და ხელით მომესინჯა, რა ნაჭრის სამოსი ეცვა. ერთხელ ისიც მახსოვს, რომ ტროლეიბუსით მივდიოდი დედაჩემთან ერთად და ვიღაც ქალი შევაშინე კიდეც - თურმე ხელს ვკიდებდი ბეწვის ქურქზე, რომ გამეგო, როგორი მასალა იყო... ჯერ ქსოვილის ფაქტურის მიმართ ინტერესი გაჩნდა, შემდეგ უკვე... როგორც ყველა ბავშვი, მეც ვხატავდი. 14 წლიდან უფრო ინტენსიურად დავიწყე მხატვრობასთან და შესაბამისად, მთელ ამ სფეროსთან ურთიერთობა.
როგორც დიზაინერმა პირველი პროფესიონალური კოლექცია როდის შექმენით?
90-იანი წლების საქართველოში, მაშინ როცა სამხატვრო აკადემიაში სწავლა დავიწყე, მოდა, როგორც ასეთი, საერთოდ არ არსებობდა. ხატვისას მოდას იმდენად არ ვხატავდი, რამდენადაც გამოგონილ, ეგზოტიკურ ან ფანტასტიკურ სცენებს. თეატრალური წარმოდგენების მიმართაც მქონდა ინტერესი და ამიტომ თეატრის მხატვრობაზე ჩავაბარე. თავიდან სცენოგრაფიის სკოლა გავიარე, სადაც კოსტიუმების დიზაინსაც ვსწავლობდი. პირველი მოდის კოლექცია ედინბურგის კოლეჯში სწავლისას გავაკეთე, მაშინ როცა ჩემი სადიპლომო ნამუშევარი უნდა წარმედგინა. თუმცა, ეს არ იყო მკაცრად განსაზღვრული მოდა - ფაკულტეტს, რომელზეც ვსწავლობდი, Performance Costume Design ერქვა, რაც, ცხადია, გულისხმობდა მოდას, თუმცა თეატრალური წარმოდგენებისთვის, კინოსთვის და ა.შ. კიდევ უფრო საინტერესო სკოლა იყო და პლუს ამას სიღრმისეულად ვსწავლობდით კოსტიუმების ისტორიას, რაც დღემდე ძალიან მეხმარება. მოდის პირველი კოლექცია სან მარტინის კოლეჯში სწავლის დროს გავაკეთე, რომელიც შემდეგ ლონდონის მოდის კვირეულზე აჩვენეს.
თუმცა პარალელურად თეატრალურ სფეროშიც მუშაობდით...
პარალელურად სულ ვმუშაობდი. ედინბურგის სკოლაში იმიტომაც მოვხვდი, რომ მარჯანიშვილის თეატრიდან ვიყავი იქ გასტროლებზე "მეფე ლირით". უბრალოდ წავედი ედინბურგის კოლეჯში, ვაჩვენე პორტფოლიო და მირჩიეს გაგრძელება. შემდეგ კი უკვე რაღაცნაირად თავისთავად მოხდა ყველაფერი. იმ ბნელ 90-იან წლებში, როცა საქართველოში ვიყავი და სანთლის შუქზე ვაკეთებდი ნამუშევრებს, არანაირი პირობა არ არსებობდა ამისთვის, მაგრამ ვიცოდი და მესმოდა გალიანოს და მაკქუინის შესახებ. ეს სწორედ ის პერიოდი იყო, როცა ისინი პირველად გამოჩნდნენ და მოძველებულ მოდაში, ისეთში როგორიც მაშინ მაგალითად უკვე ივ სენ ლორანი იყო, ახალი ტალღა შემოიტანეს. ვიცოდით ამ ყველაფრის შესახებ და ჩვენთვის რაღაც წარმოუდგენელი და მიუღწეველი იყო, თუმცა საბოლოოდ იმ სკოლაში აღმოვჩნდი, სადაც ისინი სწავლობდნენ.
რა მოგცათ ბრიტანეთში სწავლის გამოცდილებამ?
მანამ წავიდოდი, უკვე მქონდა პატარა კარიერა თეატრალურ სფეროში, მაგრამ იქ რომ ჩავედი, მივხვდი, რომ ხელოვნების და შემოქმედების პრინციპები სულ სხვანაირადაა აწყობილი, მთავარი მაინც შენივე იდეის მიმართ რწმენა და გულწრფელობაა. ედინბურგის სკოლაში სწავლების ტიპი უფრო აკადემიური იყო, ბევრ თეორიულ ინფორმაციას ვიღებდი, რაც შეეხება “სან მარტინს”, ჩათვალე რომ ეს არის მოდის დიზაინის ნომერ პირველი სასწავლებელი, სადაც წელიწად-ნახევრის განმავლობაში ლონდონის სტუდიაში გაქვს სივრცე, გყავს კონსულტანტები და საერთოდ ყველანაირი პირობა, რომ კოლექცია შექმნა. თუ კარგი გამოგივა, ლონდონის მოდის კვირეულზე აჩვენებენ, თუ არა, უბრალოდ, ნიშანს დაგიწერენ. ეს სკოლა თავიდან ბოლომდე მიმართული იყო იქითკენ, რომ ის სურვილები აღეძრა, რაც რეალურად შენშია, რისი გაკეთებაც გაინტერესებს და რაც მთავარია გაგეაზრებინა, რამდენად გესმის ის, რისი გაკეთებაც გინდა.
გარდა საკუთარი კოლექციებისა, კოსტიუმებს აკეთებთ თეატრისთვის, კინოსა და ოპერისთვისაც, მიდგომის მხრივ რა განსხვავებაა ამ ორს შორის?
ეგ რაღაც ძალიან დიდი დისონანსია ჩემში, თეატრში და კინოში ბევრ რამეზე ვარ დამოკიდებული, რაც, ცხადია, არ არის მხოლოდ ჩემი სურვილი. მეორე მხრივ, როცა პირად კოლექციას აკეთებ, ეგეც არ არის ცოცხალი, რეალურად ისიც ვიღაცისთვის უნდა გააკეთო. ისე გამოვიდა, რომ, რადგან თეატრში მაინც შეზღუდული ვარ და ის მაინც დამოკიდებულია სხვა ადამიანების იდეებზეც, მოდა დარჩა რაღაცნაირად პირადად ჩემი იდეების ან აზრების გამომხატველად, ამიტომაც ჩემი მოდა უფრო ისეთ ხელოვნებას, არტ ობიექტს ან ისტორიას ემსგავსება, რომლის ჩაცმაც შეგიძლია.
თქვენ მიერ შექმნილი თეატრალური კოსტიუმებიდან რომელს გამოარჩევდით?
მიხეილ მარმარინოსის სპექტაკლი ჰაინერ მიულერის "მედეა - მასალა" მაქვს გაფორმებული. მარმარინოსის პირველი დადგმა იყო საქართველოში და ჩემთვისაც პირველი რეჟისორი იყო, რომელთან ურთიერთობითაც ძალიან ვისიამოვნე. ცალკე აღებული კოსტიუმები არც მახსოვს, თუმცა ის, რაც მთლიანობაში გავაკეთეთ, ჩემთვის ძალიან საინტერესო გამოვიდა. ასევე მნიშვნელოვანი და საინტერესო იყო ბოლოს ლიონში, ანდრი ჟოლდაკთან ერთად გაკეთებული ჩაიკოვსკის ოპერა "ჯადოქარი".
პირადი კოლექციის შექმნისას შთაგონებას სად პოულობთ?
რაც დრო გადის, ვაკვირდები და მიუხედავად იმისა, რომ არც ღრმად მორწმუნე ქრისტიანი ვარ და არც ეკლესიაში მოსიარულე ადამიანი, რატომღაც ქართული მართლმადიდებლური ესთეტიკა ძალიან საინტერესო აღმოჩნდა ჩემთვის. როდესაც ბრიტანეთში გადავედი, იქ გაჩნდა ამ ეგზოტიკის მომენტი. ჩემი პირველი კოლექცია სან მარტინში სწორედ ამის შესახებ იყო. არ ვიცი, გახსოვს თუ არა, იმ დროს თბილისში და ზოგადად, საქართველოში ძალიან პოპულარული იყო ბინების კურთხევა, მგონი, დღესაც ასეა. ბინას რომ აკურთხებდი, პატარა სტიკერს გაძლევდა მღვდელი, რომელსაც შემდეგ კედლებზე აკრავდნენ. სწორედ ეს სტიკერები გამოვიყენე - ერთდროულად ლამაზი, უცნაური და ოდნავ საშიში იყო, რომელსაც ცოტა უსიამოვნო განწყობაც მოჰქონდა და ზუსტად ეს მომწონდა მასში.
ქართული კულტურისა და ფოლკლორის გავლენა რამდენად დიდია თქვენს შემოქმედებაში?
ძალიან დიდი, რადგან მიყვარს და მაინტერესებს. ჩემზე განსაკუთრებით მოქმედებს და მაღელვებს ეთნოგრაფიული ყოფა. იგივე "თილისმაში" და "ზიარების ილუზიაში" ბევრი რამ სწორედ აქედანაა წამოსული. თუნდაც ქსოვილებში ვცდილობ, რომ რაც შეიძლება ხშირად გამოვიყენო ტილო ან აბრეშუმი, ოღონდ უხეში აბრეშუმი, რომელიც ხალხური წარმოებისაა, ძალიან მიყვარს ხეც და სულ ვცდილობ ვიპოვნო ისეთი მასალა, რომელიც იქნება ენდემური და მხოლოდ ჩვენთვის დამახასიათებელი.
როგორია საერთაშორისო დამთვალიერებლის რეაქცია, მაშინ როცა ასეთ “ჩვენთვის დამახასიათებელ” ნამუშევრებს ნახულობენ?
ძალიან მოსწონთ. როგორც ვხვდები, ალბათ მათ შორის იმიტომაც რომ ზოგადად, მოდის სფერო უფრო მეტად კომერციასა და სტანდარტებზეა ორიენტირებული, მე კი ამაში ვერასდროს ვერ ვეწერები, ამის გამო ყოველთვის გადაცდენილია ჩემი მოდა და სწორედ ეს მომწონს ყველაზე მეტად.
მაშინ რას არქმევთ თქვენს სტილს?
მე თანამედროვე კლასიკას ვარქმევ. "თილისმა", რომლის შექმნიდანაც ხუთი წელი გავიდა და დღეს ნახულობ, არ გიტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ ძველია, არც იმის განცდა გრჩება, რომ რაღაც ახალს უყურებ, მაშინ როცა იმდროინდელი მოდის დიზაინერების კოლექციები რომ ნახო, შეიძლება დღეს აღარ მოგწონდეს, იმიტომ რომ უკვე წარსულია.
ხშირად აკეთებთ გამოფენას, სადაც თქვენს ესკიზებსაც ვნახულობთ. წარდგენის ეს ფორმა მოდის სფეროში მიღებული პრაქტიკაა, თუმცა ჩვენთან არც ისე ხშირი. თქვენ რატომ ანიჭებთ უპირატესობას იმას, რომ კოლექცია გამოფენის სახით აჩვენოთ?
შინაგანად მგონია, რომ მოდა ძალიან არადემოკრატიული სფეროა. ჩვენების ბოლოს გამოდის დიზაინერი, რომელსაც, კი, რა თქმა უნდა, დიდი წვლილი მიუძღვის, თუმცა მის გვერდით კიდევ უამრავმა ადამიანმა იმუშავა, რომლებიც არ ჩანან. ამაში ცოტა უსამართლობის ელემენტს ვხედავ. ამის გარდა, ძალიან მიყვარს ხატვა და ამ პროცესში ბევრ ახალ რამეს ვპოულობ. ესკიზს შეიძლება საბოლოო პროდუქტთან ბევრი საერთო არ ჰქონდეს, თუმცა ძალიან მეხმარება, მიმაჩნია, რომ პირველ რიგში ეს ესკიზია ჩემი ნამუშევარი. შემდეგ უკვე ამ ყველაფერს სხვა ადამიანებთან ერთად ვაძლევ ფორმას და ვქმნი სამოსის სახით, ამიტომაც მგონია, რომ მისი ამ ფორმით წარდგენა უფრო საინტერესო და გამართლებულია.
თანამედროვე მოდაზე რა აზრის ხართ, როგორ ფიქრობთ, იქნება ოდესმე მისი ადგილი გალერეაში?
მარჯიელას, გალიანოს, გოტიეს ან მაკქუინის ყველა ფუნდამენტური ნამუშევარი, რომლებმაც ცვლილება შეიტანეს მოდაში, არის ისეთი ნამუშევრები რომელთაც ან ვერ ჩაიცვამ, ან, თუ ჩაიცვამ, თავისთავად განაცხადი იქნება. მაგრამ რომ დააკვირდე ხელოვნების ისტორიას და იმას, თუ როგორ შეიცვალა სახვითი ხელოვნება დიზაინით, მიხვდები, რომ... მაგალითად, თუკი ადრე სკამი უბრალოდ სკამი იყო და იდეების გამოსახატ ადგილად ფერწერა მიიჩნეოდა, მეოცე საუკუნეში აბსოლუტურად შეიცვალა ეს ყველაფერი, შევძელით, რომ ფუნქციონალურ ავეჯში, ინტერიერის დეტალებში ან ტანსაცმელშიც კი გამოვხატოთ იმაზე მეტი, ვიდრე უბრალოდ ტანსაცმელი ან ნივთია. ვფიქრობ,ნელ-ნელა ყველაფერი მიდის იქით, რომ არტ სივრცეში მხოლოდ მათი ადგილი იქნება, ვინც მართლა განსაკუთრებულს და გამორჩეულს შექმნის, ხოლო მოდა, რომელიც იქნება სუბკულტურებისთვის, იმდენად დაიხვეწება და იმდენად გარკვეული გახდება, რომ ყველას თავისი უნიფორმა ექნება, როგორც, მაგალითად, დღეს ცნობ ჩაცმულობით ბაიკერს, პანკს ან ექიმს... ეს როლები იმდენად კონკრეტული და გლობალური გახდება, რომ მოდისთვის საინტერესო აღარ იქნება. რომ შეხედო ნებისმიერ წამყვან ბრენდს, თუნდაც “ბალენსიაგას” ან “ლუი ვიტონს”, უკვე ყველას აქვს შექმნილი ბაიკერის ტყავის ქურთუკი, უბრალოდ ერთი იმისია, ხოლო მეორე ამისი. თუმცა რეალურად არც იმისია და არც ამისი, ბაიკერის არის, რომელიც აღარც ვიცით, ვინ არის ის, ვინც პირველად ეს გააკეთა, ამიტომ საინტერესო რჩება ის, რაც უკვე მხოლოდ ჩემს თავშია, ის, რაც ამ ყველაფრის ჩარჩოებიდანაც გავა და აუცილებლად იქნება იმდენად გროტესკული, იმდენად გაუგებარი კომბინაცია, რომ სწორედ ამაში იქნება მისი ორიგინალურობა, სხვა მხრივ მართლა არ მესმის, რატომ უნდა გადავიხადო ჩვეულებრივ მაისურში 300 ევრო, რომელსაც უბრალოდ Vetements აწერია...
არის რაიმე, რაც საინტერესო იქნებოდა თქვენზე ვიცოდეთ და არ მიკითხავს?
იზაბელა ბლოუ - იყო ასეთი ადამიანი, ცნობილი კრიტიკოსი, ძალიან ექსცენტრიკული ქალი, რომელმაც მაკქუინი აღმოაჩინა. მაშინ ძალიან ახალგაზრდა ვიყავი, ლონდონში შევხვდი. “ვოგ ჰაუს” - არის ესეთი სახლი ლონდონში, რომელშიც “ვოგი”, “მარი კლერი” და ასეთი გამოცემებია, იქ მივედი და შევედი ოთახში, რომელიც სავსე იყო “პრადას”, “მიუ მიუს” და მსგავსი ბრენდების ფეხსაცმელებით. ეს ქალი უზარმაზარი სათვალით იჯდა, ზუსტად 5 წუთი მელაპარაკა და მითხრა, რაც ყველაზე ძალიან მოგწონს, ის მაჩვენეო. მას ედინბურგის დიპლომი და აღმოსავლური ნაქარგებით გაკეთებული ნამუშევრები ვაჩვენე. ძალიან მომწონს, მაგრამ ეს მაინც თეატრის მხატვრობაა და ამის მიმართ ინტერესი არ მაქვსო. თუმცა რომ გავდიოდი, მოტრიალდა და მითხრა, იცი რა, მაინც მგონია, რომ ნაქარგები უნდა გააგრძელოო. ძალიან კარგად დამამახსოვრდა ეს ფრაზაც და მასთან შეხვედრაც.
ჯონათან ჰალამის გამოფენის კურატორი ხართ, სადაც მის მიერ გადაღებული მარჯიელას მოდის სახლის უცნობი ისტორიებია ასახული. რას გვეტყვით ამ გამოფენის შესახებ, რომელსაც ხვალიდან ვიხილავთ?
ძალიან საინტერესო გამოფენაა. საინტერესოა იმიტომ, რომ სრულიად არა მოდის კუთხიდანაა დანახული მარჯიელა, ისეთი მხარეა წარმოდგენილი, რომელსაც რეალურად არ ვიცნობთ, რაც კიდევ უფრო საინტერესოს ხდის თვითონ მარჯიელას. როგორც უნდა ამბობდე, რომ არ მინდა მოდის ნაწილი ვიყოო, ეს არის სნობიზმი. თუ ადამიანისთვის აკეთებ ტანსაცმელს, ამისი მიზანი ისიც უნდა იყოს, რომ გაყიდო. ეგ ერთ-ერთი მთავარი პრინციპია, სხვანაირად უბრალოდ არ გამოდის. ყველა ეს დიზაინერი - მარჯიელა, რიკ ოუენი, იამამოტო, კავაბუკო და ა.შ. პოპულარული მეინსტრიმ მოდის ბრენდები გახდნენ, რაც ალბათ კაპიტალიზმის ბრალია. რაც უნდა ანდერგრაუნდი იყო, მაინც მეინსტრიმი გახდები და ამით გიყიდის კომერციული სამყარო. ამ გამოფენაში სწორედ ის არტისტული, ყველაფრისგან თავისუფალი და დემოკრატიული მხარე ჩანს, რომელიც მარჯიელას ხელოვნებისადმი ჰქონდა.
სამომავლო გეგმები...
ძალიან დიდი ხანია ვფიქრობ იმაზე, რომ კოლექციის ჩვენებამ თავისი თავი ამოწურა, 60-იან წლებში ქალები ნომრებით გამოდიოდნენ, მერე დიქტორი ჰყავდათ, ახლა “შანელის” ან “ივ სენ ლორენის” ჩვენებები რომ ნახო, უკვე ხედავ, რომ მეგა სანახაობაა, სადაც ტანსაცმელი თითქოს არავის ახსოვს. ეს იმის ბრალია, რომ თვითონ ამ ჟანრს აქვს კრიზისი. ისევე როგორც ინფორმაციის სისწრაფემ შეცვალა ის, რომ აღფრთოვანების და მოლოდინის მომენტი აღარ გვაქვს, აღარ ველოდებით, რას გააკეთებს “შანელი” თავის ჩვენებაზე, რადგან ვიცით, ნებისმიერ დროს ვნახავთ ამ ყველაფერს. ვიდეოების კეთება მომწონს და მინდა განსხვავებული ფორმა ვიპოვო, იმისთვის რომ სულ სხვანაირად წარვადგინო კოლექცია. რა იქნება ეს, ჯერ არ ვიცი, მაგრამ ამაზე ვფიქრობ და სწორედ ეს არის ჩემი სამომავლო გეგმა.
დაწერე კომენტარი